Ohm Yasası

Gökgürültülü bir fırtınanın içinde uçan bir uçağın yolcuları neden aslında tehlikede değildir? Paratonerler binaları nasıl korur? Evimizdeki ampüllerin ışığı neden bir yenisini açıldığında zayıflamaz? Tüm bu soruların yanıtı Ohm yasasındadır.

Elektrik, elektrik yüklerinin hareketiyle oluşur. Elektrik yükü atomaltı parçacıkların temel bir özelliğidir ve onların elektromanyetik alanlarla nasıl etkileşeceğini belirler. Bu alanlar kuvvet yaratarak elektrik yüklü parçacıkları hareket ettirir. Yük, tıpkı enerji gibi korunur; yani yok edilemez ve yaratılamaz.

Yüklü parçacıkların hareketi, durgun elektriğin birikmesine yol açar. Zıt yükler farklı yerlerde birikir. Plastik tarağın elbisemize sürtünmesi ve yıldırımların oluşumu buna örnektir.

Hareket halinde olan elektrik akımı, bir yük akışıdır. Evde kullandığımız elektrik metal kablolarla iletilir, çünkü metallerdeki elektronlar belli atom çekirdeklerine bağlı değildir ve kolaylıkla harekete geçebilirler. Seramik ve plastikler gibi içlerinden elektriğin kolayca akamadığı maddelere yalıtkan denir.

İletken bir malzemenin iki ucu arasındaki elektriksel potansiyel farkı telden elektrik yüklerinin akmasına yol açar. Bu “potansiyel farkı”, diğer adıyla “gerilim” (voltaj), akımın akmasına neden olur ve aynı zamanda yüklere enerji kazandırır.

Yıldırımlar çok büyük akımlar taşır. Vücudunuzdan geçtiği takdirde sizi öldürebilecek olan şey gerilim değil, bu çok büyük akımdır. Normalde yükler çoğu malzemenin içinde böyle yüksek hızla ilerleyemez, çünkü belli bir dirençle karşılaşırlar. Direnç, elektrik enerjisini ısı olarak dağıtarak geçen akımın büyüklüğünü sınırlar. Yıldırım tarafından öldürülmemek için ya kauçuk gibi yüksek direnci olan bir şeyin üstünde ya da metal bir kafesin (faraday kafesi) içinde durabilirsiniz.

Elektrik akımları devreler denen döngülerde akar. Akımın ve enerjinin devre içinde ilerleyişi, suyun birbiri içine eklenmiş borular içinde akmasına benzetilebilir. Akım, suyun akış hızına; gerilim, suyun basıncına ve direnç, boruların darlığına benzetilebilir.

Ohm yasası cebirsel olarak V=IR şeklinde ifade edilir. Burada V gerilimdeki düşüş, I akım, R dirençtir. Ohm yasasına göre gerilim, akım ve dirençle doğru orantılıdır. Akım ile direnç arasında ters orantı vardır.

Bir yanıt yazın